Perditësimi i fundit November 19th, 2024 9:57 AM
Jun 11, 2014 Zani i Nalte Retrospektivë 0
Është e vërtetë se Besimi Islam nuk është një besim i ri, por është i amshueshëm. Njerëzit mund ta pranojnë ose hedhin, ai Besim mbetet gjithmonë i vërtetë, por duhet ditur se pranimi i besimit njerëzisë i sjell dobi. Besimi Islam nuk humbi kurrë, por sikur shkencat që prej padijenisë së njerëzve humbin vlerën nganjëherë, ashtu edhe Besimi Islam humbi vlerën e tij. Le të thotë kush çka të dojë, çka të dëshirojë ëndja e tyre, por Zoti është një Krijues i kujdesshëm i gjithçkaje. Muhamedi (a.s.) nuk e shpiku, por e kumtoi dhe e fu qizoi këtë të Vërtetë me të gjitha detajet shkencore, morale dhe praktike, me qëllim që njerëzimi të ketë dobi prej saj. Ai, burimet shkencore të besimit që kishin nisur të thahen, edhe një herë i njomi. Me predikimet e Muhamedit (a.s.) filloi një fazë e re e evolucionit të Besimit… Për këtë arsye, Besimi Islam u lëshoi vend të merituar ndërgjegjes, arsyes dhe nevojave të jetës dhe gjallërimit duke u deklaruar prapë në anën tjetër, se në esencë është një, dhe i bashkuar me besimet e tjera qiellore.
Ja ky është besimi që mësoi e porositi Muhamedi (a.s.), Besim ky i amshueshëm.
Ajo dituri, pa kurrfarë lajthitje, ato urdhra e porosi të pakundërshtueshme, të cilat më i Madhi i gjithë njerëzisë që mban në mend historia, i dalluari ndër të gjithë pejgamberët, Muhamedi (a.s.), që e mësoi dhe e vuri në praktikë, përmblidhet në fjalën Islam. Ky besim, për të cilin i Madhi Zot tha në Kuranin e Shenjtë: “Ky Besim, Besimi Islam është Imi”, u mboll në kokë dhe në zemër të njerëzve se si adhurohet një Zot i Vetëm, dhe se si duhet njeriu t’i bindet ligjeve të Tija Hyjnore, nëse ata dëshirojnë ta gjejnë lumturinë e të dy botëve.
Si thotë vetë ky Besim dhe si e cek Kurani Famëlartë në shumë vende, Besimi Islam më së pari nuk filloi vetëm me Muhamedin (a.s.). Ky besim përtëriti dhe këndelli shpirtin e vërtetë besimtar, shpirt ky që do ta përfshinte jo një komb a komunitet, por mbarë njerëzimin, mbarë botën, se Zoti në Kuranin e Tij e kujton me këto fjalë të dashurin e Vet, Muhamedin (a.s.): “O ti Muhamed, o i mbrami i gjithë Pejgamberëve, ato që po t’i porosis nën emrin Besim, nuk janë gjë tjetër përveç asaj që e porosita Nuhin, Ibrahimin, Musain dhe Isain. O ju popuj, ruajuni e mos krijoni ndasi në çështje të Besimit”. Pra, Muhamedi (a.s.) e tha atë çka e thanë pejgamberët që erdhën para tij: “Zoti është Një e i pa shok”.
Me të vërtetë, koncepti i Besimit ose është shprehje e një gjëje të njëmendtë e të saktë ose të një sendi të rrejshëm. Nëse Besimi do të ishte pjellë e ndonjë bindjeje të rrejshme, natyrisht se në përpjesëtim të shumë hyjnive do të kishim shumë besime pa ngjashmëri dhe unitet mes veti.
Por, kur Besimi na paraqitet si një ligj i vërtetë, atëherë shprehja e tij është pozitive sado që kohërat e kaluara diku-diku kanë mundur të lindin besime të rrejshme.
Besimet qiellore të vërteta, edhe pse në detaje kanë pësuar disa ndryshime, të cilat janë më tepër fryt i ndryshimeve kohore ose hapësinore, ato prapëseprapë në themel kanë mbetur të ngjashme, d.m.th. nuk kanë qenë aspak në kundërshtim njëra me tjetrën, (Zoti i Madh dërgoi Resulin e Vet ta predikojë rrugën e drejtë dhe besimin e vërtetë, Kurani). Muhamedi (a.s.) s’bëri gjë tjetër por këndelli, ringjalli dhe tërhoqi kah origjinaliteti i humbur atë Besim të vërtetë të cilin e kishin predikuar profetët para tij. E ringjalli në trajtën më të shëndoshë, duke stolisur shkencën me argumente e duke ia futur atij Besimi një shpirt gjithmonë të pavdekshëm, nën fuqinë e të cilit i tërë rruzulli do të shkonte drejt shtigjeve të një përparimi, të një qytetërimi të pashoq.
Ky është besimi i vërtetë në Zotin, besim ky që ishte gati të flaket në zemrat e popujve të ndërkryer dhe të mohitur, po të mos vinte ky shpëtimtar i gjithë njerëzimit (Muhamedi a.s.) që e ndezi edhe një herë dritën e flakadanit të besimit.
Megjithëkëtë, disa deshën ta interpretojnë në mënyrë të shtrembëruar këtë zhvillim, duke tentuar ta mohojnë madhërinë e besimit të Muhamedit (a.s.). Nën ndikimin e shpikjeve dhe invencioneve të kohës, e të prirë gjithnjë kah një përparim, disa thonë se Muhamedi (a.s.) nuk ka qenë pejgamber por një gjeni i cili prej shumë besimeve e ka krijuar besimin e vet. Prandaj, besimi i tij nuk është besim i ri. Ndoshta ky mendim ka lindur nga të kujtuarit se profeti duhet ta ketë një pjesë të hyjnisë (Uluhijet) dhe si ai duhet të jetë një ligjdhënës i besimit. Kjo është një teori shumë e gabuar, sepse Besimi nuk është shpikje e njeriut dhe se askush s’ka shpikur dhe krijuar besim, veçse pejgamberët kanë komunikuar atë për të cilën kanë qenë të urdhëruar. Invencioni i shumë mendimtarëve nuk është tjetër gjë veçse një vizion i shpikjeve (kesh) i cili nuk e ka humbur vlerën dhe mundimin e atyre që kanë shpikur më përpara. Fjala vjen, ata që e kanë zbuluar rrumbullakësinë e tokës e kanë gjithmonë nderin e meritën e tyre, sepse mbi këtë zbulim mandej shumë dijetarë mbështetën teoritë e tyre shkencore. U gjet fuqia elektrike e cila më vonë hyri në punë. Por, çfarë do të jetë vlera e atyre që këtë fuqi e përdorën ndaj shpikësit të parë?
Është e vërtetë se Besimi Islam nuk është një besim i ri, por është i amshueshëm. Njerëzit mund ta pranojnë ose hedhin, ai Besim mbetet gjithmonë i vërtetë, por duhet ditur se pranimi i besimit njerëzisë i sjell dobi. Besimi Islam nuk humbi kurrë, por sikur shkencat që prej padijenisë së njerëzve humbin vlerën nganjëherë, ashtu edhe Besimi Islam humbi vlerën e tij. Le të thotë kush çka të dojë, çka të dëshirojë ëndja e tyre, por Zoti është një Krijues i kujdesshëm i gjithçkaje. Muhamedi (a.s.) nuk e shpiku, por e kumtoi dhe e fuqizoi këtë të Vërtetë me të gjitha detajet shkencore, morale dhe praktike, me qëllim që njerëzimi të ketë dobi prej saj. Ai, burimet shkencore të besimit që kishin nisur të thahen, edhe një herë i njomi. Me predikimet e Muhamedit (a.s.) filloi një fazë e re e evolucionit të Besimit. Fjala vjen, seksionet konike në gjeometri mbetën të paharruara me mijëra vjet në rrafshin teorik, pa dalë në lëmin e praktikës. Atëherë kur Besimi kishte humbur pothuaj edhe formën e tij teorike u shfaq përnjëherë në fushë të teorisë dhe praktikës sikur shumë të vërteta shkencore. Për këtë arsye, Besimi Islam u lëshoi vend të merituar ndërgjegjes, arsyes dhe nevojave të jetës dhe gjallërimit duke u deklaruar prapë në anën tjetër, se në esencë është një, dhe i bashkuar me besimet e tjera qiellore.
Ja ky është besimi që mësoi e porositi Muhamedi (a.s.), Besim ky i amshueshëm.
Islami dhe Fanatizmi
Më parë të kuptojmë njëherë se çka do të thotë fjala Islam.
Fjala Islam në fjalorin religjioz ka kuptimin e bindjes, bindje ndaj një të vërtete, në Hyjni. Bindja ndaj tjetërkujt përveç ndaj Zotit dhe ndaj të vërtetës është në kundërshtim me fjalën e me shpirtin Islam, sepse t’i bindet njeriu një të vërtete të shtrembër, është një kundërshtim ndaj të vërtetës, ndaj Hyjnisë. Për këtë flet Kurani në shumë vende. Andaj, çdo mysliman, sipas besimit të tij, do t’i përulet atyre gjërave që janë të vërteta para Zotit dhe do të jetë gjithnjë në përpjekje bashkë me ata njerëz që janë në udhë të drejtë, në udhë të Perëndisë e do t’i luftojë ata që janë të dhënë pas epshit e pas punëve të këqija.
Një ndërgjegje e formuar kësisoj mund ta quajmë një adhurim i së vërtetës. Ai që është i bindur se Zoti është një e vërtetë, po themi ai, nuk i gjykon gjërat sipas pikëpamjes së vet, por atyre u jep vlerën e merituar sipas pikëpamjes hyjnore, kështu që, atij mandej, i vjen turp t’i mohojë gjërat të cilat kanë atë vlerë.
Në zemrat ku është rrënjosur dashuria për të vërtetën, aty nuk ka vend për fanatizëm. Zoti në Kuranin e Vet thotë: “Zoti Mëshirëplotë dërgoi Profetin e Vet ta predikojë rrugën e drejtë e Besimin e vërtetë”. “O ju që u besoni librave të shenjta, pse e përzieni të drejtën me të shtrembrën, e mohoni të drejtën duke ditur mirëfilli se cila është”. “O ju besimtarë, mos e teproni në besimin tuaj, veçse ta ndiqni të vërtetën”. “Besimtarë! Në Besim mos e teproni e mos thoni tjetër mbi Perëndinë, veç të drejtën”.
Me këto urdhra e porosi, Kurani i vërtetë ka përbuzur teprimin në fanatizëm, dhe treguar se vetëm në të drejtën duhet ngulur këmbë. Feja Islame, të mirën (hajrin) e gjen vetëm në njohje dhe në adhurim të së drejtës; aty ku nuk qëndron e drejta nuk kundërmon asnjë e mirë, feja Islame këtë e konsideron si një dëm. Ja, prej këtyre shpjegimeve kuptohet se fanatizmi nuk pajtohet me Islamin.
Islami dhe Ateizmi
Shtylla e parë e Besimit Islam është: Principi i lartë i të besuarit në Zot dhe adhurimi i të vetmit Zot, të pastër nga çdo send.
Çdo mysliman më parë se çdo gjë beson se “Gjithësia është vepër e një Krijuesi”. Qeniet e gjalla kanë një Krijues të Vetëm, një Hartues i pagabueshëm i tyre. të gjitha cilësitë e plota gjenden në Të, dhe është i zhveshur prej çdo cilësie të mangët. Në asnjë vend, as në Njësi, as në cilësi e as në veprime, Ai nuk ka shok a shëmbëlltyrë. Njeriu kurrë nuk arrin ta njohë realitetin hyjnor të Tij. Vullneti i Tij është një ligj absolut mbi krejt gjithësinë. Ai çdo send e ka vënë nën një shkak dhe përbërja e çdo gjëje është rruzulluar me një ligj. Njeriu, për të siguruar kënaqësinë e vet, duhet patjetër, t’i nënshtrohet ligjeve të Tij Hyjnorë. Ky është Zoti i vërtetë, të cilin e cilëson dhe e sqaron feja Islame. Në anën tjetër, ta shqyrtojmë edhe vlerën dhe natyrën e kundërshtimeve që i parashtrojnë mohuesit për të. Zoti i Madh, duke përmendur kundërshtimet e mohuesve të Tij, në Kuranin e Vet të Shenjtë, thotë: “Kanë thënë se ajo që neve na paraqet nuk është gjë tjetër veçse koha dhe natyra. Ata që kështu thonë, mos kujtoni se mbështeten në dituri. Këto nuk janë fjalë diturie veç fryt iluzionesh”.
Po, njëmend, njerëzit e diturisë që kanë gjykuar me gjakftohtësi, të gjitha kanë dëshmuar Qenien e një të Vetmit Zot; gjithnjë edhe dëshmojnë duke ditur se detyra kryesore e shkencave është: sqarimi i çdo problemi. Negacioni a mohimi nuk kanë asgjë të bëjnë me shkencë, pos një kundërshtimi, nuk kanë tjetër dobi.
Në çdo problem shkencor, një pozitiv është më i fuqishëm se njëmijë negativa, për arsye se negacioni nuk ka bazë, andaj nuk ka as vlerë: sikurse kur themi 0x0 janë 0. Po ta kishim zhvilluar një problem në matematikë, përfundimi do të ishte po ky. Po të shtegtoni nëpër botë dhe të pyesni, do të ndeshemi me miliona njerëz që nuk dinë, fjala vjen, se planeti Jupiter i ka satelitët e tij sikur Hëna dhe se ata satelitë kanë eklipsin e tyre. Këta miliona njerëz, para një astronomi, kanë vlerën e zeros.
Shih për këtë, njerëzit me vlerë të zeros, mohues të së Vërtetës, në njërën anë, i lexojnë veprat e dijetarëve, por, në anën tjetër, ata nuk janë në gjendje të kuptojnë shpirtin e atyre leximeve. Ata vazhdojnë në udhën e tyre të mohimit, sepse të vërtetat shkencore nuk u shkojnë për shtat.
Pa i njohur kushtet e silogjizmës, ata krijojnë mija silogjizma. Të qenit e gjykojnë për mosqenie. Nuk i shohin apo s’duan t’i shohin argumentet e së vërtetës. Ata thonë se pasi ka Zot, pse ky nuk flet me ne? Pse nuk na tregon një shenjë të qenies së Tij? Ky lloj njerëzish, i cili shtrembëron të vërtetën, është ai që as erën nuk ia ka ndjerë diturisë, e që në trup të vet nuk e ka atë zemër të thjeshtë, nëpër të cilën mund të depërtojnë rrezet e saj. Shfaqja e ideve të diturisë që janë prej dritave shpirtërore varet nga kapaciteti i veçantë i një sekreti shpirtëror që quhet zemër, e kjo nuk është e njëjtë te të gjithë njerëzit. Ka shumë njerëz, që kapaciteti shkencor i tyre nuk mund ta kuptojë mekanizmin e dukshëm të lëvizjeve kolektive. Ata flasin për dituri, por nuk e njohin ekzistencën e diturive, ideve, mendjes dhe intelektit. Prej kësaj kuptohet vlera e gjykimeve të këtyre njerëzve mbi ligjet e shkencave dhe intelektit, kur nuk kanë dijeni ta japin një gjykim as mbi të thjeshtin trup. Prej një peshku nuk lind një kaproll e prej një hunde nuk formohet një sy ose bebe e syrit. Po ky ligj i njëjtë shohim se sundon në fushën shpirtërore, po edhe në perceptimin e ndryshëm mes organizmave të gjalla. Pa dyshim, ndryshimet që shihen në ndjenja, në vullnet e në kuptimet e njerëzve lindin nga ndryshimi i shpirtrave. Ka shpirtra e zemra që arrijnë ta kuptojnë të vërtetën shumë shpejt, prej një koincidence më të vogël zbulojnë një ligj të madh, por ka edhe njerëz që rrokullisen nëpër fushat e eksperiencës së mijëra ndodhive, dhe aspak nuk binden dhe s’marrin mësim prej tyre për ta formuar një ide të saktë. Për ata një gjë është e fiksuar: Dyshimi e mohimi, sepse zemrat i kanë të prishura e organet e kuptimit të shkatërruara. Gjërat nuk mund të bëhen të qarta kur shikohen me syze me xham të thyer. Kështu edhe përmes një zemre të keqe nuk mund të vrojtohet e vërteta. Andaj, të parit nuk është e njëjtë me të shikuarit. Njerëzit e diturisë, me vite të tëra mundohen që mos ta humbin edhe shkëndijën më të vogël të së vërtetës, kurse ata që nuk janë të pajisur me dituri, kapërcejnë përmbi mijëra të vërteta, pa kuptuar asgjë prej tyre, duke llogaritur për zotësi arritjen e qëllimeve epshore. Në librin e vet të quajtur “Mylehas”, filozofi Fahrudin Razi dhe filozofi Thabit ibni Kurra, tregojnë për zbritjen e trupave (rënia e lirë) duke shpjeguar ligjin e tërheqjes, kurse dijetarët e asaj kohe që këtë lëvizje ia mbathnin një teorie tjetër, nuk donin ta pranojnë këtë tezë dhe bënin njëmijë kundërshtime. Por, ç’solli kundërshtimi i tyre? asgjë! Del një ditë Njutoni, i cili përmes rënies së një guri shpjegon në mënyrë të qartë ligjin e rënies. Këtu na shfaqet një pikë e rëndësishme: Duhet çmuar fakti se Njutoni këtë ligj nuk e zbuloi me teleskop, por me një fuqi që quhet Gjeni. Pas Njutonit u shpikën sa e sa teleskopë të mëdhenj, por asnjë astronom nuk tentojë që me këto teleskopë ta gjejë ligjin e tërheqjes.. u morën me kërkime në fushën e lëvizjeve e të veprave, të cilat Zoti Fuqiplotë i rregullon me këtë ligj. Ata e dinin se shumë pak mund të shohin në këtë gjithësi me sytë e tyre të ballit! Askush nuk e kërkon arsyetimin (mendjen) e vetëdijen (shu’ur) me teleskop apo mikroskop. Ata që mohojnë thërrmijat që nuk duken me teleskop, më parë mohojnë arsyen e tyre. Atomet, eteret (ethir, arabisht) e fuqia elektrike nuk shihen me sy. Deri më sot nuk ka dalë ndonjë dijetar i cili me teleskop në dorë do të orvatet ta gjejë mendjen dhe fuqinë tërheqëse. Kështu pra, asnjë njeri me mend në kokë, nuk është parë ta kërkojë Zotin me teleskop, dhe duke mos e gjetur, ta mohojë Atë. Dijetarët e dinë se të kërkuarit e Perëndisë është baras me misterin e krijimit të trupave e të qiellit prej një thërmie çfarë është atomi.
Misteri i lëvizjes së gjithësisë mund të zbulohet pak a shumë, prej misterit të lëvizjes së një atomi. Në natyre, ku mbretëron ligji i baraspeshës së fuqive (muvazene-i kuvet) sipas pikëpamjeve të shkencës nuk duhej të ekzistonte asnjë lëvizje dhe në gjithësi duhej të mbretëronte një qetësi. Po të ishte ashtu, gjithësia do të ishte ende sot në formën e atomeve të energjisë (made) dhe nuk do të formohej asnjë materie ose trup. Është fenomen i madh shkencor krijimi i një atomi ose vënia e tij në veprim dhe me fuqinë e tij të shkaktohet lëvizja e atomeve të tjera.
Nëse është, sipas shkencës, lëvizja e atomeve e përhershme, atëherë të përhershme janë edhe baraspeshat (muvazene) e tyre; dhe po të ishin baraspeshat e përhershme, atëherë nuk do të krijohej asgjë prej tyre. Atëherë nuk do të formoheshin trupat, nuk do t’u vinte rendi lëvizjeve të përbashkëta mekanike, të lidhura me lëvizjet e atomeve, nuk do të ndodhej asnjë incident, dhe jeta nuk do të ishte e vijueshme. Ndaj, prej kësaj rrjedh që materialistët e natyralistët, të cilët duan ta zhvillojnë çdo lëmsh sipas teorive të tyre, qysh prej kohëve të lashta greke e deri më sot, nuk kanë bërë tjetër gjë pos kanë thënë se pa qenë shkak ndonjë fuqi e jashtme, një atom nuk mund të lëvizë. E kjo lëvizje pastaj ka prishur baraspeshën dhe në këtë mënyrë, ligjet e natyrës janë shpartalluar, ligje këto që ata i mbështesin. Erdhi një ditë kur, shkenca në dorë të tyre bëri një ankesë, sepse ata kapërcyen çdo kufi që e kishte caktuar po ajo shkencë. Ata nuk qenë të zotët kurrsesi t’i vërtetojnë tezat e tyre pa rrënuar teoritë shkencore. Atij grupi dijetarësh iu gërthitën shkencat me ulërima të mëdha: “Na lini në cakun tonë e mos të kapërcejmë më tej”.
Ata që dëgjuan ulërimat e shkencave në këtë mënyrë nuk vonuan dhe e vënë natyrën nën pushtetin e Krijuesit. Filozofi klasik Aristotel, e mandej, filozofi i mëvonshëm Dekarti, shkencave ua kthyen edhe një herë dinjitetin e humbur.
Ta zhvillojmë më tepër këtë pikë: Disa që kanë dashur t’i shpjegojnë të gjitha veprimet e rruzullimit nëpërmjet lëvizjeve, kanë parë se mjafton teoria mekanike. Por, edhe këtë duhet ta dimë se, nuk do të thotë të mohohet Zoti, i Cili është fillimi i parë, kur mendon dikush se lëvizjet rruzullore rregullohen sipas lëvizjeve mekanike. Ndoshta përkundrazi nëpërmjet teorisë mekanike dalin në shesh argumentet më të forta për Qenien Hyjnore. Për arsye se mekanika, sipas fjalorit filozofik, shpjegon këtë fenomen sikur që ndodh në çdo makinë, përmes ndikimit të një fuqie lëvizëse (kuvet-i-muharriket) që zbatohet për së jashtmi sipas ligjit të plogështisë (Ligji II i termodinamikës). H. Moris thotë se me këtë ligj shpjegohet fillimi i përgjithshëm i jetës sepse pa të bota do të ishte e vdekur (vër. M. G). Andaj, ai që mendon për rruzullimin mbi baza të mekanikës dhe i studion lëvizjet aktuale, ato të së nesërmes, apo të kaluarat nëpër vargun e tyre të saktë, pa dyshim, do ta pohojë Qenien e një Pushteti lëvistar, që ka qenë e do të jetë përgjithmonë dhe do ta dallojë këtë pushtet në kolektivitetin e atyre ndodhive. Po të mos mendojë kështu, nuk e ka zbatuar teorinë e mekanikës që ka të bëjë me dy ligjet e termodinamikës; me këtë rrëzohet vetë procesi i ligjeve të përmendura, dhe kjo duket si një prerje e degës në të cilën është ulur njeriu. Andaj, filozofi Dekart, i cili është ithtar i teorisë mekanike të lëvizjeve, nuk ka dyshuar në ekzistimin e Qenies Hyjnore, si shtytës i makinës së rruzullimit, duke pretenduar se nuk mund të vërtetohet asgjë pa u vërtetuar njëherit Qenia Hyjnore. Po të shqyrtohet historia e filozofisë, nga kjo pikëpamje shohim se mekanika shërben ta lëvizë makinën e rruzullimit nga ana e një force të jashtme në një mënyrë të logjikshme. Kuptimi i tillë i këtyre proceseve është i obligueshëm. Me ndihmë e përkrahje të shkencës sillen rrotat dhe veglat e një makine. Këtu na paraqitet nevoja e kuptimit të ekzistimit të një Force (Pushteti) e cila mban strukë në vetvete misteret e fshehta (Almursi velhafa), pushtet ky që i vë në lëvizje të gjithë trupat, përmirëson e përsërit pra “makinën e rruzullimit”. Do të ishte injorancë qesharake po të mos kuptohej një gjë e tillë. Shpjegimet që dhamë deri këtu mjaftojnë si argumente se me anën e teorisë së mekanikës vërtetohet se ekziston një forcë shtytëse në “makinerinë e rruzullimit të trupave” (Kudret-i-muharriket). Duke u përpjekur ta imitojnë Zakonin e Kuranit të Shenjtë, këtë të vërtetë po e argumentojmë edhe me shpjegimin e kësaj teorie në njeriun, si pjesa më e shtrenjtë e këtij rruzullimi. Për ta marrë njeriun si objekt, në teorinë e mekanikës, ekziston një problem, i cili duhet të jetë i pranishëm te njeriu dhe kafshët. Po t’i mendojmë objektet e qarkullimeve dhe të kompetencave të shkencave pozitive aktuale, shohim se në krye të tyre është njeriu më i thjeshtë me vetëdijen e vet, por prapë më i ngatërruar për arsye të shpirtit të tij, ku mekanika paraqet një degë të shkencave. Aq më tepër, mekanizmi duhet kërkuar në lëmin e fiziologjisë, kimisë, anatomisë e të biologjisë, kurse po të dalim në rrafshin e psikologjisë, neve na paraqitet një botë tjetër. Por, nuk ka gjë: këtë ta vështrojmë me një kuptim logjik, bashkë me mendimet e Dekartit, i cili shpjegon faktin se mekanizmi i lëvizjeve të trupave varet nga lëvizja e atomeve. Po të mos e zgjeronim këtë edhe në rrafshin e jetës, do të ishte si të mos studiohen fuqitë e gjalla që përbëjnë në vete disa organe, të cilat janë në luftim dhe këmbim me ambientin e vet (Rrethina-Enviroment, vër. M. G.). Kjo pikëpamje do të dukej si ta barazonim automobilin me një qerre që tërhiqet nga kafshët shtëpiake. Është e vërtetë se Dekarti edhe kafshët i ka konsideruar si një pjesë të makinës automatike. Por çka se, ata që bëjnë të fluturon një aeroplan, nuk kanë të zotët ta krijojnë një zog dhe t’i japin forcën e fluturimit. Njohuritë mbi mekanikën dhe fizikën kanë ardhur deri në një gradë të caktuar, prandaj në tokë shohim trenat e automobilat, në det vaporët e nëndetëset, kurse në ajër aeroplanët, por, njohuritë mbi jetën bimore e shtazore kanë mbetur në sferën e hipotezave, nuk është e mundur të trajtohet një fije bari apo një krah i fluturës. Megjithatë neve nuk do të ndalemi këtu, por do të kalojmë në fushën e studimeve që i përkasin njeriut, për arsye se me këtë, padyshim, do të vërtetohet se njeriu nuk është një pjesë vetëm mekanike dhe fizike që lëviz pa dijeninë e vet.
Njeriu, që vërtetë meriton të quhet kështu, është elter i asaj zemre dhe i atij shpirti që qëndrojnë si një burim i vetëm i disa ngjarjeve të bukura, si fjala vjen, i ndjenjave, i vetëdijes, i mendjes dhe i logjikës, prej ku kundron njeriu vetë po t’i fërkojë pak sytë e t’i sheh qiejt dhe tokën. Po ta shikojmë njeriun në pikëpamje mekanike dhe fizike, brenda këtij rruzullimi do të dukej ndryshe: si insekt a mikrob në përpjesëtim me lëmshin e dheut. Po për çudi, se vetë mohuesit a heretikët që pretendojnë t’ia japin njeriut formën e duhur, shtrojnë një tezë duke thënë se “mbi njeriun nuk ekziston një Kreaturë”. Me pretendime se mbi njeriun, i cili në këtë rruzullim duket si një thërrmijë ose, porsi asgjë, nuk ekziston ndonjë Kreaturë, duket si një pranim se njeriu është kreaturë më e fuqishme. Këtë a ta quajmë si kontradiktë apo të pohojmë se njeriu i paska dy dinjitete reciproke ose dy pikëpamje. Pa dyshim se e vërteta shkon me tezën e dytë, por heretikët tanë, duke mos dashur ta shkojnë njeriun me dy pikëpamje dhe duke ngulur këmbë në vrojtimin e njeriut në mënyrë mekanike e fizike, kanë mbetur rob të kontradiktës. Ky bir i Ademit, i cili ndaj rruzullimit të gjithësisë është asgjë, qenka një kreaturë e madhërueshme brenda jetës organike që gufoi prej nëndheut, deri te truri që atë e stolis.
Pra, kjo veçanti e privilegj ia paska siguruar njeriut sundimin mbi krejt natyrën! Çudi! E para, edhe lëmshi i dheut tonë paraqet një thërrmijë në raport me kozmosin, pastaj njeriu paraqet një thërrmijë krejt të pavlerë në atë thërrmijë. E atëherë, trutë e njeriut, që na qenkan sa një thërrmijë, ç’vlerë mund të kenë? Kur një njeri me peshë njëqind okë nuk çon kandar mbi këtë tokë, çfarë rëndësie u mbetet truve që peshojnë një okë? Si mundet pra, këto të sundojnë mbi natyrë? Si bëhet që heretikët në njërën anë, e tregojnë njeriun në këtë mënyrë definitive, e në anën tjetër, thonë se mbi njeriun nuk ekziston asnjë Krijues? Ja pra arsyeja përse ata njerëz kanë rënë prej kontradikte në një kontradiktë tjetër. Të pohuarit e asaj çka shkenca, arsyeja, vrojtimet e eksperienca e kanë përgënjeshtruar, nuk është asgjë tjetër pos një marrie; sikur do të ishte marri e madhe të insistohej në atë se një grusht tru peshon më rëndë se lëmshi i dheut, dhe se ato mbajnë nën sundim gjithë natyrën. Nëse njeriu zotëron një cilësi me të cilën sundohen ndër kreatura të gjithë, rruzujt mekanikë, kjo cilësi nuk i vjen prej fakultete fizike, por një fakulteti tjetër, që është i amshueshëm, i cili quhet shpirt. Njeriun mekanik e mërzit një plesht ose mushkonjë me thumbin e vet, kurse njeriu shpirtëror, me një shikim të syrit, i përfshin tokë e qiejt. T’i marrim dy njerëz: Një që sheh e një që shihet. Njëri prej tyre ka hipur lart në minare. Shikimi dhe vetëdija e tij shtrihen deri në tokë dhe sipër në qiell. Ai hedh poshtë sytë dhe njerëzit i duken si thnegla. Ja pra, këta njerëz që shihen janë njerëz mekanikë, kurse ai që i sheh është njeri i përkryer (me një sifat të Allahut xh.sh.).
Dielli endet kupës së qiellit duke tërhequr në rrezet e veta çdo pamje me të cilën ndeshet. Por, për t’i ravijëzuar këto pamje që shihen ka nevojë për objektivat e një aparati fotografik. Ky aparat thith prej dritës hijet e çdo sendi që i kap objektivi i tij, mandej këto i transporton mbi faqe të letrave e të tabelave. Por, gjallërinë që shfaqet në një bebëz syri nuk mund ta vërejmë kurrë në gastare ose tabela. Hija që syri, organ ky i shikimit, thith prej vetes, vendoset në ju menjëherë me një nur (dritë) krejt tjetër që quhet vetëdije. Për më tepër, në ju zënë vend jo hijet e sendeve, por vetë sendet. Kjo dritë e vetëdijes është ai mjeti që dallon atelienë e një fotografi nga visaret e impresioneve të trurit të njerëzve. Kjo vetëdije ndoshta është e para gjallesë, dhe për ta njohur qenien e kësaj drite, është njësoj si ta njihte njeriu vetveten. Ju krejt sendet i vëzhgoni nëpërmes këtij nuri të vetëdijshëm, por këtë nur nuk mund ta vëzhgoni përpos nëpërmjet fuqisë së tij. Nëse nuk mundeni ta dalloni vetëdijen prej veprave që janë dhunti të saj, atëherë do të thotë se ende nuk e keni njohur vetveten. Ata që mundohen ta shpjegojnë vetëdijen me anë të lëvizjeve, d.m.th. me anë të përshtypjeve të trurit, nuk janë ende në gjendje ta zgjidhin problemin e njohjes së vetëdijes. Po të ishte vetëdija e përbërë vetëm nga ravijëzimet e përshtypjeve të trurit, atëherë do të duhej të shiheshin objektivat e aparateve fotografik, të dëgjoheshin pllakat e gramafonave e të kishin këta një vetëdije. Si thotë filozofi francez Rabie: “Po të përparojë shkenca edhe më tepër, e nëpërmjet aparateve të shpikura të vrojtohet plotësisht truri i njeriut kur fle, sikurse vëzhgohen skajet e vrimat e një fabrike, vijmë në përfundim: se jemi në gjendje t’i vështrojmë edhe lëvizjet e trurit. Ndoshta do të na duken lëvizjet e trurit sikur ato që bëhen në një mulli. Por, kurrën e kurrës nuk mund të vijmë në përfundim se kemi konstatuar se çfarë mendojnë e ëndërrojnë trutë kur janë në lëvizje”. Nga kjo kuptojmë se neve nuk jemi në gjendje të marrim vesh asgjë kur është fjala për vetëdijen sepse vetëdija e çdo njeriu është e fshehur te ai vetë, sikurse ajo e juaja në ju. Çështja ndërron në rast se dy shpirtra kanë gjetur një vijë të përbashkët të marrëveshjes mes veti. Ata që nuk dinë ta ndajnë vetëdijen prej veprave të saj, si të themi, ta dallojnë gurrën dhe ujin që rrjedh prej saj, ata njerëz nuk njohin vetveten, sepse rëndësi më tepër i japin vetëdijes e pastaj veprave të saj. Kujdesi për koshiencë quhet entendement (fr. Kuptim, arsye; arab. Basiret). Kur themi zemër, psikologjikisht kuptojmë se ky është faktori i atyre ndjenjave, arsyes (entendement) dhe është si qendër prej ku njeriu mëson ta njohë vetveten. Me gjithë përpjekjet që i bëjnë fiziologët, për ta zbuluar arsyen e vetëdijen, asgjë nuk ka dalë në shesh, vetëm sa kanë arritur të thonë se vetëdija nuk është gjë tjetër veçse zbulimi i lëvizjeve që truri i shkakton, sa mos ta tregojnë paaftësinë e tyre për këtë problem. Por, edhe kjo nuk është gjë tjetër përpos një pohim i tërthortë për mungesën e kuptimit të këtij problemi.
Nuk shohin që ato gjëra, të cilave iu japin emrin lëvizje mekanike dhe fizike, nuk janë gjë tjetër por vetëm dhuntitë e arsyes dhe vetëdijes. Nëse nuk ka vetëdije, ose nëse krejt kjo është një gënjeshtër, atëherë, qysh më parë, nuk do të ekzistonin ose do të ishin gënjeshtra ato lëvizje dhe ata trupa. Nëse vetëdija qëndron në egon (unin) time, ato tjerat janë afër meje, përpara ose prapa meje.
Tani të konkludojmë: Njeriu së pari, ka ndjenja, vetëdije dhe shpirt, e mandej na shfaqet neve nëpërmes fuqisë së kësaj vetëdijeje i gjithë mekanizmi dhe jeta trupore. Prandaj në pikëpamje shkencore shfaqen dy lloj raste (incidente): njëri i përket vetes sonë dhe është rast objektiv ose fizik. Të dy këto raste (incidente) gjenden brenda përshtypjeve të vetëdijes sonë. Kështu, po ta abstrahojmë njeriun shpirtëror, atëherë kemi apstrahuar çdo gjë dhe me këtë rast do të kemi një mendim të përbashkët mbi jetën mekanike. Kështu jemi të shtrënguar, se duke kërkuar fillin ose motivin e parë të të gjitha lëvizjeve, duhet kërkuar filli i forcës që ushtron ndikim mbi cilësi të rasteve shpirtërore e jo vetëm mbi mekanizmin sepse unë nuk jam as shpirt e as trup por jam një kompozicion i përbërë nga të dyja. Unë jam vetëm unë. Mirëpo, unë jam vetëm një krijesë sepse më parë nuk kam ekzistuar. Ndaj, nuk mbetet dyshim se unë kam një Krijues. Krijuesi im nuk është një trup sepse po të ishte ashtu nuk do të kishte një forcë shpirtërore dhe mua nuk do të mund të më jepte shpirt. Por, as shpirt nuk është Krijuesi im, sepse po të ishte vetëm i atillë, unë nuk do të isha i përbërë prej trupit dhe shpirtin Ai nuk do ta bashkonte me trupin. Prandaj, Krijuesi im ka atë pushtet (forcë) sa të ma jep mua trupin shpirtin dhe këto t’i bashkojë në një vend, prej tyre të formojë një njeri. Unë adhuroj vetëm këtë Krijues dhe vetëm këtë e njoh për Zot. Nëse unë jetoj, nëse kam dituri (ilm) dhe vullnet (irade), edhe Zoti ka cilësi të cilat janë fillim i gjithë këtyre cilësive njerëzore.
Nëse unë e zotëroj një fuqi mekanike, Ai Zot e ka pushtetin e plotë që është fillimi i asaj fuqie. Nëse unë nxënësve ose fëmijëve të mi u mësoj gjuhë, dijeni dhe u jap urdhra, këtë fuqi e marrë prej Zotit, i cili posedon cilësinë e të folurit (sifati-kelam) në vetvete, se përndryshe unë nuk do të isha i zoti të mësoj, të flas e të urdhëroj. Për këtë arsye Ai disponon me cilësi që janë si gurra e atyreve, dhe unë nuk do të isha në gjendje të zotoj diçka, ngase një gjë e mangët nuk mund të jetë motiv për një gjë të plotë. Pra, prej asgjëje nuk del asgjë. Ato që u krijuan pa qenë fare, qenien e tyre e kanë nga një gjë ekzistuese, e jo nga asgjëja. Kuptimi shkencor i ligjit të evolucionit nuk është ajo që ta konsiderojmë evolucionin si një fillim absolut. Në botën e kafshëve ligji i evolucionit është një ligj proporcional i Hyjnisë. Kafshët, duke bërë evolucionin gradualisht, këtë evolucion ia atribuojnë fillimit absolut, e njerëzit e dijes këtë e kanë mirë të kuptuar. Shih për këtë arsye, filozofi anglez Spencer, duke caktuar evolucionin si proporcion i domosdoshëm, ka vërtetuar ekzistimin e një Qenie të një fillimi absolut. Me të vërtetë, po të mos ishte prania absolute e të Madhit Zot, vargu i evolucionit do të zgjatej kot, gjithnjë e më shumë pa pasur ndonjë bazë me të cilën do të plotësohej fillimi absolut. Një ndër parimet kryesore të diturisë, siç e kemi përmendur më parë është ky: prej asgjëje nuk del asgjë (rien ne vien de rien), me fjalë të tjera, asgjëja mund të jetë motiv për qenien. Kështu pra, neve kemi të drejtë kur të themi se Zoti ynë nuk është vetëm shpirt e trup, përndryshe kjo do të ishte një rënie në kontradiktë me të cilën gjë do ta mohonim, në emër të shkencës, një ligj që është rrënjë e të gjitha shkencave.
Pra, nëse ne e njohim vetveten dhe dimë ta çmojmë shkencën kurrë nuk duhet të besojmë se prej një natyre të vdekur apo të verbër del një njeri i gjallë e i bukur. Dikur moti, revolucioni i kobshëm, hutoi njerëzit në përgjithësi në Francë dhe zbuloi një ide, ide të zmbrapsjes së njeriut kah periudhat primitive të filozofisë, me të cilën njeriu është i imagjinuar si të ishte një makinë trupore. Mandej, shumë njerëz e pranuan këtë ide për të cilën menduan se është një gjë e re, kurse në realitet ishte krejt e vjetër, trashëgim i kohërave primitive. Një heretik i asaj kohe u bë i famshëm me një vepër që botoi me titullin “L’homme-machine” (Fr. Njeriu-makinë). Por, Monteskieu, me një frazë kuturu, u ishte përgjigjur atyre bukur mirë: “A një fuqi e verbër i ka krijuar këta njerëz që dinë të arsyetojnë ? ….sa larg!” Po si duket, ata që njeriun e pranonin për makinë, nuk kishin arritur ta njohin fuqinë e mendjes. Ata mendonin si natyralistët e kohëve antike të Greqisë derisa nuk u paraqitën ende sofistët. Ata nuk kanë qenë të aftë ta dallojnë objektin prej subjektit dhe vetëdijen prej veprave të saj. Ndër tiranët e Athinës sundonte epshi. Pos epshit ata nuk njihnin asgjë tjetër dhe mohonin të vërtetën. Në të gjitha këto koncepcione që kishin për qëllim mohimin e moralit dhe hyjnizimin (deification) e njeriut, një send shfaqej në shesh: se mendja e njeriut kishte një vlerë ndaj natyrës. Pas kësaj, më vonë, shkencat e artet morën një rrugë të drejtë. Filluan të caktohen në format pozitive relacionet e vërteta në mes objektit dhe subjektit. Duke u kodifikuar në njërën anë shkencat shpirtërore, e në anën tjetër, shkencat natyrore, u formuan edhe ligjet e logjikës; u konstatua se artet dhe shkencat e argumentonin Krijuesin e Gjithësisë e nuk e mohonin. Por, në periudhën e Revolucionit Francez, me pretendime të lirisë mendore e të ndërgjegjes, filloi të zhvillohet edhe epoka e sofizmit dhe tiranisë, që kishin për qëllim zmbrapsjen e njerëzimit kah periudhat primitive antike dhe kah mohimi i Zotit. Buchneri (Byshneri), autor i veprës “L’homme-machine”, i këndellte një formë të re periudhat primitive antike, duke u përgatitur sheshin heretikëve dhe skeptikëve (nihilistëve), të cilëve u ndihet zëri ndonjëherë edhe në kohërat tona.
Heretikët e sotëm mund t’i ndajmë në tri grupe: 1. Natyralistët primitivë ose njerëzit makinë; 2. Tiranët, të cilët veç epshit të tyre nuk njohin tjetër Zot; 3. Skeptikët (nihilistët), që nuk u besojnë të vërtetave subjektive e objektive.
Dogma e njerëzve –makinë është stomaku; dogma e njerëzve-tiranë është sundimi barbar e mizor, me vrasje dhe rrënime; dogma e skeptikëve janë ngatërresa dhe gënjeshtra. Prandaj, cilido prej tyre, edhe skeptikët bile, shpesh kanë ëndje t’i shfaqin dogmat e tyre, por mendimet e tyre kurrë nuk hasin në nderim, për arsye se e mohojnë të vërtetën, mohojnë Qenien Fillestare të krejt Gjithësisë. Neve atyre u japim këtë këshillë: Njerëzit-makinë, të mendojnë edhe pak mbi vlerën e mendjes e të vetëdijes, të lirisë e vullnetit. Mos t’i harrojmë tiranët dhe ligjet e tyre barbare e mizore me të cilat ata i ndëshkojnë njerëzit, ndoshta ndonjëherë edhe dikush prej tyre do të jetë i qëlluar.
Pra, pasi njeriu nuk e sheh veten pranë tij e as mendjen e ndërgjegjen, mos të çohet ta kërkojë Krijuesin me anë të teleskopëve. Mos të ecë njeriu në rrugën e faraonit, i cili ndërtoi vrojtore (observatoirs) me qëllim që ta gjejë udhën e qiellit dhe të ndeshet me Zotin e Musait. Po, qiellin është mirë ta shikojmë e studiojmë që ta zbulojmë Krijuesin, por çka se, për të pasur sukses në këtë punë, duhet të kemi një zemër e një kujdes mbi veprat e krijuara prej Tij. Te Perëndia mbërrihet nëpërmjet mendjes dhe zemrës. Bukuria Hyjnore kuptohet dhe besohet në këtë jetë, kurse arrihet dhe shihet në atë jetë.
Ja kjo është Qenia e Perëndisë të cilën e argumenton feja Islame, dhe ja natyra dhe vlera e kundërshtimeve të bëra.[1]
[1] Marrë nga libri “A duhet feja, a e pengon bashkimin kombëtar”, botuar në vitin 1934 nga autori H. Ali Kraja, ribotuar disa herë dhe së fundmi botuar nga KMSH, Tiranë, 2010.
Nov 19, 2024 0
Sep 13, 2024 0
Sep 11, 2024 0
Jul 02, 2024 0
Jul 02, 2024 0
May 07, 2024 0
Feb 12, 2024 0
Oct 19, 2023 0
Apr 01, 2022 0
Departamenti i Shkencave Islame në Kolegjin Universitar Bedër në bashkëpunim me Departamentin e Teologjisë dhe Kulturës, në Kolegjin Universitar Logos dhe Institutin Katolik të...Sep 13, 2024 0
nga Resul Rexhepi إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا...Nov 03, 2020 0
nga Nuredin Nazarko Abstrakt Ishte pak të thuash se ishte i gëzuar. Nuk ishte i gëzuar thjesht se nuk humbi zahiretë e mbledhura me mund, por që arriti të mposhtë...Jul 02, 2024 0
Prof. dr. Muhamed Mustafi Fakulteti i Shkencave Islame në Shkup Hyrje Në botën e fesë ekziston një koncept shumëdimensional dhe kozmopolit dhe për këtë arsye është shumë e...